21 лютага – Міжнародны дзень роднай мовы
Яно добра, а нават і трэба знаць суседскую мову,
але найперш трэба знаць сваю.
Ф. Багушэвіч
Штогод 21 лютага ва ўсім свеце адзначаецца Міжнародны дзень роднай мовы (International Mother Language Day). Гэта свята, абвешчанае 17 лістапада 1999 года на 30-й сесіі ЮНЕСКА, накіравана на заахвочванне моўнай разнастайнасці і шматмоўнай адукацыі, падтрымку нацыянальных моў і культур, захаванне нацыянальнай адметнасці і самабытнасці, забеспячэнне права кожнага чалавека карыстацца роднай мовай і спрыяе ўсведамленню моўных і культурных традыцый, якія грунтуюцца на ўзаемаразуменні, цярпімасці і дыялогу.
Лютаўская дата была абрана як даніна памяці падзеям 1952 года, калі ў сталіцы Бангладэш ад куль паліцэйскіх загінулі студэнты – удзельнікі дэманстрацыі ў абарону роднай мовы. Студэнты патрабавалі прызнаць мову бенгалі адной з дзяржаўных моў краіны.
У лютым 2000 года Генеральная асамблея Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, падкрэсліўшы важнасць культурнай і моўнай разнастайнасці, падтрымала рашэнне ЮНЕСКА аб абвяшчэнні Міжнароднага дня роднай мовы і заклікала ўсе дзяржавы спрыяць абароне і захаванню моў народаў свету.
Моўная разнастайнасць – велізарны здабытак спадчыны і непаўторны вынік творчасці чалавека. Мова забяспечвае непарыўную сувязь паміж носьбітамі, паміж мінулым, сапраўдным і будучыняй.
На сённяшні дзень у свеце налічваецца каля шасці тысяч моў, але, па даных ЮНЕСКА, ў бліжэйшы час прыкладна палова з іх можа знікнуць, страціўшы апошніх носьбітаў. Паводле праведзеных даследаванняў кожныя два тыдні знікае адна мова, забіраючы з сабой непаўторную культурную спадчыну.
У 2019 годзе свята праводзіцца ў рамках Міжнароднага года моў карэнных народаў і мае адпаведную тэму: «Мовы карэнных народаў важныя для ўстойлівага развіцця, пабудовы міру і прымірэння».
Рэспубліка Беларусь – поліэтнічная дзяржава. У нашай краіне пражываюць больш за 140 народнасцей, і ў любога іх прадстаўніка ёсць магчымасць карыстацца роднай мовай. Больш таго, дзяржава стварае ўмовы для навучання на розных нацыянальных мовах.
Для большасці жыхароў Рэспублікі Беларусь роднай з’яўляецца беларуская мова. Таму ў краіне праводзіцца паслядоўная палітыка па яе падтрымцы і развіцці.
З 18 па 24 лютага ў рэспубліцы праходзіць Тыдзень роднай мовы. Актыўныя ўдзельнікі святкавання – установы адукацыі, навуковыя установы, арганізацыі мас-медыа.
Насычаную і разнастайную праграму Тыдня рэалізуе Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі. Сярод запланаваных мерапрыемстваў: круглы стол на тэму «Беларуска-рускае дзяржаўнае двухмоўе: праблемы ўпарадкавання і функцыянавання беларускай медыцынскай тэрміналогіі»; прэзентацыя выдання «Расійска-беларускі слоўнік. Архіўная спадчына», падрыхтаванага Інстытутам мовазнаўства сумесна з Нацыянальным архівам Рэспублікі Беларусь; лекцыя дырэктара Інстытута мовазнаўства І. Л. Капылова «Дзелавая камунікацыя ва ўмовах дзяржаўнага білінгвізму»; выступленне акадэміка, вучонага-мовазнаўцы А. А. Лукашанца перад студэнтамі і выкладчыкамі філалагічнага факультэта БДУ і інш.
У сувязі са святкаваннем Міжнароднага дня роднай мовы ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі з 15 лютага па 17 сакавіка працуе тэматычная выстаўка «Родная мова – душа народа». Увазе наведвальнікаў выставы прадстаўлена больш за 80 публікацый на рускай, беларускай і англійскай мовах – гэта кнігі, перыядычныя выданні, брашуры, буклеты і інш. Экспазіцыя знаёміць чытача з намаганнямі, якія робяцца ўрадамі, установамі сістэмы Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, арганізацыямі грамадзянскай супольнасці для захавання, павагі, падтрымкі і абароны моў, асабліва тых, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення.
Чакаецца, што выстава будзе цікавая і карысная лінгвістам, філолагам, супрацоўнікам устаноў культуры і мастацтва, гісторыкам, а таксама шырокаму колу чытачоў, якія цікавяцца моўнай і культурнай разнастайнасцю.
